شتر حیوان مفیدی است و کاربردهای فراوانی دارد. این حیوان علاوه بر اینکه وسیله اصلی رفت و آمد ساکنین صحراست، از سویی دیگر می‌تواند غذای آدمی و وسایل مورد نیاز دیگر را به انسان عرضه کند و انسان می‌تواند بوسیله تغذیه با شیرشتر و گوشت شتر، تا هفته‌ها در صحرا زنده بماند. هم چنین می‌توان از چربی کوهان به جای کره استفاده کرد و پشم شتر را در ساختن خیمه ها، پتو، فرش،لباس‌های پشمی،طناب و ریسمان به کار برد. هم چنین می‌توان از مدفوع خشک شده شتر برای روشن کردن آتش استفاده کرد و پس از کشتار شتر می‌توان از پوست آن برای ساختن کفش و مشک و چیزهای دیگر استفاده کرد. شتر از جانورانی است که با محیط‌های خشک و بی‌آب و علف و صحرا سازگار شده و این سازگاری باعث شده است که به خوبی بتواند آب و هوای گرم و خشک، بی‌آبی و کم‌غذایی را تحمل کند.
یکی از محصولات حاصل از شتر، مدفوع آن است که کود مناسبی برای گیاهان محسوب می شود. کود شتر از نظر معماری بسیار زیبا و خشک و بی بو است.
استفاده های مدفوع شتری
شاید فکر کنید که مدفوع شتر مگر ارزشی دارد؟! خار می خورد و در بیابان دفع می کند. اما کود شتر در بسیاری از مناطق و کشورهای در حال توسعه استفاده های متنوعی دارد.
استفاده در سیستان و بلوچستان
در میان جوامع روستایی وعشایری به عنوان ماده سوخت استفاده می شود. این ماده بعد از چند دقیقه بعد از دفع آماده سوختن است و نیازی به خشک شدن در آفتاب بعد چندین روز، مانند مدفوع گاو نیست. در سیستم کشاورزی مقیاس کوچک ، هم برای سوخت و هم برای کودهای آلی استفاده می شود. در شمال شرقی بلوچستان پاکستان و جنوب افغانستان از آن به عنوان کود درختان انار و انگور استفاده می شود.
استفاده در آمریکا
در آمریکا از مدفوع شترهای جهان جدید (لاما) برای خنثی کردن اسید استفاده می شود. این ماده به دلیل داشتن فیبر بالا ماده ای بسیار مناسب برای تصفیه است.
در هندوستان
مدفوع شتر برای تولید بیو کاغذ در هند اما در سطح جزئی استفاده می شود.
در امارات
هزاران تن فضولات شتر برای تولید سوخت سیمان در شمال امارات متحده عربی مورد استفاده قرار می گیرد. با این کار جلوی تولید گازهای گلخانه ای گرفته می شود و فضولات این حیوان به محل دفن زباله راه پیدا نمی کند.
اما متاسفانه بیشتر کود شترها در کشورهایی (زیستگاه اصلی آن) با بیشترین جمعیت شتر در واحد سطح (کشورهای حاشیه خلیج فارس) در جهان به هدر می روند. بحرین و قطر بیشترین جمعیت شتر را در هر واحد سطح درجهان دارند و سالانه میلیون ها تن کود تولید می کنند که همه هدر می روند.
بر عکس آنچه در امارات متحده عربی است، در اینجا برداشت غلط رایج در مورد کود شترها وجود دارد وفکر میکنند که مدفوع شتر به عنوان کود هیچ ارزشی ندارد. این برداشت باعث شده بود که مدفوع شترها به یک ماده بی ارزش تبدیل شوند. برعکس طبق یافته های تحقیقاتی، ارزش مدفوع شتر تقریباً برابر با مدفوع گاو است و بسیار مفید برای استفاده به عنوان کود حیوانی است.
کاربرد کود حیوانی
برای تقویت گیاهان باغچه از کود های حیوانی می توان استفاده کرد. علاوه بر آن برای خاک های فقیر و فرسوده با استفاده از کود دامی آنها را غنی کرد. برای خاک های سنگین کود دامی کاربرد دارد. در خاک های ماسه ای (سبک) و یا رسی (سنگین) بهتر است از کود حیوانی استفاده شود. اگر مقدار زیادی کود حیوانی به خاک های کهنه و فرسوده اضافه کنیم خاک اصلاح شده، کیفیت مناسبی پیدا می کند. از همه اینها گذشته، برای جلوگیری از فرسودگی زمین و تقویت خاک، لازم است هر سال مقداری کودآلی(حیوانی یا خاکبرگ) همراه با کود شیمیایی به زمین اضافه شود.
کود شتر
یک شتر شیری به وزن ۶۰۰ کیلوگرم ، روزانه ۱۵-۱۷ کیلوگرم کود خشک تولید می کند. شترهای مسابقه و سایر شترها نیمی از این مقدار را تولید می کنند. در ۱۰۰۰ نفر شتر شیری ، میزان تولید روزانه کود حدود ۱۶۰۰۰ کیلوگرم است. تمام این ماده با ارزش در حال از بین رفتن است. مدفوع شتر (با حجم بسیار زیاد و متنوع میکرو فلورا) می تواند یک عامل تجزیه کننده بالقوه برای ضایعات نخل خرما باشد. هر دو پسماند در ترکیب می توانند یک دارایی بالقوه برای کشاورزی ارگانیک در منطقه باشند.
به دلیل وجود میکرو فلورا متنوع و قوی تر در شکمبه شتر ، مدفوع شتر سریع تر از بسیاری دیگر تجزیه می شود. بنابراین ، شتر در بازیافت مواد مغذی کارآمد تر است، این باعث می شود کود شترها برای کشاورزی و زراعت مفیدتر باشد. بالاتر عنوان شد که دو پژوهشگر در مقاله ای علمی ثابت کردند که کود شتر فرقى با کود گاو و سایر نشخوارکنندگان ندارد.
سخن آخر
در خاتمه ، کود شتر یک منبع گرانبها است که تاکنون مورد استفاده صحیح قرار نگرفته است. دیدگاه مبتکرانه در کشورهای حوزه خلیج فارس ، به ویژه امارات متحده عربی ، می تواند نقره ای را در ابرها به ارمغان آورد و ممکن است راه هایی برای استفاده از این منبع گرانبها برای توسعه کشاورزی منطقه بیابد. همچنین ، مؤسسات تحقیقاتی باید برای پیشبرد پروژه هایی مورد بررسی در مورد ارزش واقعی مدفوع شتر پیش بینی کنند
برگرفته از:
- یادداشت دکتر رزیق، درج شده در سایت «شیر شتر»
برای تهیه کلی و جزئی کود شتر با ما تماس بگیرید
حسین
متشکرم